Fiat Lux, let there be light

Groepstentoonstelling die teruggrijpt op de geensceneerde fotografie uit de 80-er jaren en op de hedendaagse ontwikkelingen.

De tentoonstelling -Fiat Lux, let there be light- maakt onderdeel uit van de landelijke manifestatie -Fantastische Fotografie-.  De geënsceneerde fotografie staat deze maanden overal in de schijnwerpers bij instellingen en galeries door heel Nederland en Belgie.

Curatoren | Winfred Evers en Angeliek Ververs

Het waren in 1986 Adriaan van der Have van Torch gallery Amsterdam en Frans Haks van het Groninger Museum die deze landelijke ontwikkeling in de fotografie samenbrachten. Dit resulteerde in de tentoonstelling -Fotografia Buffa- in het Groninger Museum. Er was zowaar sprake van een Nederlandse stroming in de fotografie waarvoor ook vanuit het buitenland veel interesse bestond. -Fotografia Buffa- vond vervolgens zijn imposante weg naar internationale musea en galeries waaronder het Rheinisches Landesmuseum in Bonn en het Museum Ludwig in Koln.  Vorm-inhoudelijk waren de geënsceneerde fotowerken zeer verschillend, maar altijd werd de toeschouwer verleidt om zich te verdiepen in het verhaal dat met de grootste technische perfectie, minutieus, in de studio tot stand was gebracht.  Het uiteindelijke fotografische beeld toonde een in scene gezet gefantaseerd verhaal waarin elk detail in concept werd bedacht. Er werd niet zozeer een fotografische werkelijkheid verbeeld maar een nieuwe fantastische werkelijkheid geschapen met citaten vanuit het dadaisme, het surrealisme, de pop-art en conceptuele kunst. Het medium fotografie werd een op zichzelf staand doel.  Binnen de manifestatie -Fantastische Fotografie- wordt op de Rotterdamse locaties, op initiatief van Rommert Boonstra als sterk pleitbezorger van deze stroming, met name de Rotterdamse pendant getoond. Uiteraard mag de “Amsterdamse School-tak” binnen de geënsceneerde fotografie niet onderbelicht blijven temeer omdat de betrokken fotografische kunstenaars juist zeer individueel te werk gingen en er mogelijk eerder sprake was van een tijdgeest.  Maar wie de wieg claimt of waar die ook gestaan mag hebben, doet overigens aan de waardering en kracht van deze stroming niets af.  De foto-kunstenaars binnen de -Fotografia Buffa- groep uit de tachtiger jaren waren de volgende 15: Henze Boekhout, Rommert Boonstra, Alan David Tu, Henk Elenga, Winfred Evers, Teun Hocks, Gerald van der Kaap, Piet van Leeuwen, Dominique Pelletey, Tjarda Sixma, Lydia Schouten, Henk Tas, Alex Vermeulen, Angeliek Ververs en Ton Zwerver.  Zij hebben allen een imposant oeuvre opgebouwd, verschillend genoeg en representeren elk een sterk beeld van een krachtige stroming in de fotografie.  Helemaal uit de lucht gevallen was de geënsceneerde fotografie natuurlijk niet.  Midden jaren tachtig stond het weliswaar haaks op de geldende waardering voor de documentaire benadering in de fotografie, maar eerder, binnen de tijdgeest van de jaren 70 wijdden kunstenaars zich ook al aan een intensief onderzoek om zodoende het medium fotografie te analyseren. Binnen die analyse werden de klassieke middelen niet zozeer aan de kant gezet maar de van fotografie gebruikmakende kunstenaars kwamen wel tot een nieuwe formulering nml. dat de kwaliteit van het werk gemeten moest kunnen worden aan zijn overdrachtelijkheid; Internationaal werd het medium fotografie in de beeldende kunst een steeds belangrijker middel om uitdrukking te geven aan een inhoudelijk verhaal. Deze vooruitgang had gevolgen omdat de kunstenaars door de steeds groter wordende mogelijkheden met de verschillende media heel nauwkeurig moesten zijn in hun uitdrukkingen.  In een grove tijdlijn gezet werkten belangrijke internationale kunstenaars zoals o.a. Richard Hamilton, Joseph Kosuth, Soll Lewit, John Hilliard, Bernd und Hilla Becher, Boyd Webb, Gilbert and George, Cindy Sherman e.a. met het medium fotografie als middel om een concept te duiden.  In Nederland waren midden 70-er jaren o.a Ger Dekkers en Jan Dibbets sterke representanten die fotografie gebruikten als beeldend middel.  De enscenering van het fotografische beeld werd in conceptueel, verhalende vorm al in het begin van de 80-er jaren toegepast door o.a. Paul de Nooijer en Pieter-Laurens Mol.  Nog verder terug in de tijd maakten internationale grootheden als Man Ray, Moholy Nagy, Amedee Ozenfant, John Heartfield, Max Ernst, Kurt Schwitters e.a. al gebruik van foto assemblages en het geënsceneerde fotografische beeld.  Hoe dan ook beoogt -Fiat Lux, let there be light- geen compleet kunsthistorisch overzicht te geven omdat daarvoor de ruimte zou ontbreken. Binnen de mogelijkheden is deze salon een ontdekkingstocht en een kleine bloemlezing door de wereld van fantastische fotografie in de kunst, zowel van de tachtigers als van jongere generaties.  (tekst Angeliek Ververs)